สุขภาวะของระบบการศึกษาไทย...บ่ายสอง อาจม่องเท่ง...

ระบบการศึกษา ประกอบด้วยผู้สอน เนื้อหา/หลักสูตรการสอน สื่อการเรียนการสอน บรรยากาศการเรียนการสอน ผู้เรียนรู้ รวมถึงแผนการประเมินผลการเรียนรู้

ในระบบการศึกษาไทย... หาผู้สอนได้มากน้อยแค่ไหน ที่ช่วยทำให้นักเรียนได้เรียนรู้ เข้าใจ และสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตได้ ? หาเหตุผล และที่มาของการออกแบบเนื้อหา/หลักสูตรการสอนในแต่ละระดับได้อย่างชัดเจน...จริงหรือ ? หาสื่อการเรียนได้มากน้อยเพียงใด ที่มีความครอบคลุม ครบถ้วน มีสาระที่จำเป็นต้องมี อ่านทำความเข้าใจได้ง่าย และเอื้อให้เกิดการเรียนรู้ด้วยตนเองยามสงสัย?

หาบรรยากาศการเรียนรู้ ที่เอื้อต่อการเรียนรู้ในเรื่องต่างๆ ได้จริงหรือไม่ ? หรือมีแต่เรียนแล็บแห้ง บอกให้นักเรียนจดตาม เพราะเวลาน้อย เอาไปทำเรื่องบ้องตื้นกันหมด... หาผู้เรียนรู้ ที่มีความสุขกับการเรียน และมีสมดุลชีวิตระหว่างเวลาที่ใช้เรียน กับเวลาที่ใช้เล่นแบบเด็กๆ ไม่ต้องเรียนพิเศษกวดวิชา...มีบ้างไหม โดยเฉพาะในเมือง?

หาระบบ และแผนการประเมินผล ที่เอื้อให้ผู้สอนรู้ว่าจะพัฒนาตนเองอย่างไร เอื้อให้ผู้เรียนรู้ว่าขาดตกบกพร่องตรงไหน และเอื้อให้แต่ละฝ่ายต่างระลึกถึงว่าเรียนเรื่องนั้นๆ จะไปช่วยแก้ไขปัญหาชีวิต และปัญหาของสังคมได้อย่างไร...มีบ้างไหม?

ปัจจุบันมีแต่เห็นเด็กไทยเรียนทั้งกลางวันจรดกลางคืน รวมถึงเสาร์อาทิตย์ ปัจจุบันมีแต่เห็นเด็กไทยใช้ชีวิตอยู่ในโรงเรียนเพื่อถลุงเวลาเรียนแบบไม่มีประสิทธิภาพ เพราะคนสอนก็สอนไม่รู้เรื่อง ไม่ทุ่มเท มีหลายรายที่แกล้งสอนไม่รู้เรื่องเพื่อให้เด็กมาเรียกร้องให้สอนนอกเวลาและได้ลำไพ่เพิ่ม

ปัจจุบันมีแต่เห็นเด็กไทยใช้ชีวิตนอกเวลาเรียน ไปอยู่ตามตึกกวดวิชาตั้งแต่เช้าจรดเย็นพร้อมมีพ่อแม่พาไปกินฟาสต์ฟู้ดประทังชีวิต และนั่งจุ้มปุ๊ก ประมาณกางเต๊นท์รอลูกเลิกเรียน ปัจจุบันมีแต่เห็นเด็กไทยโดนพ่อแม่ และครูในโรงเรียนพาไปล่ารางวัล สอบโน่นนี่นั่น บูชารางวัลและวัตถุ ได้เหรียญเต็มคอ ถ้วยเต็มมือ...แต่สุดท้ายพิสูจน์ไม่ได้เลยว่า เกิดประโยชน์อะไรต่อสังคมไทย

ช่องว่างทางสังคมกว้างขึ้นๆ ปัญหาสังคมรุนแรงขึ้นเรื่อยๆ และบังคับให้ปากกัดตีนถีบเอาตัวรอดกันไปวันวัน ปัญหาของระบบการศึกษาไทยตอนนี้ ไม่ควรลดเวลาเรียน แล้วไปเน้นกิจกรรมตามนักวิชาเกินที่บูชาระบบตะวันตกไปก็อปปี้มา แล้วหวังอยากให้ไทยเป็นแบบเขา ปัญหาหลักๆ คือ เด็กอยากเรียนรู้ แต่ไม่รู้จะเรียนจากแหล่งใด จากใคร และจะเอาตัวรอดจากระบบประเมินแบบอิงทุนนิยม และไร้ความเป็นธรรมได้อย่างไร จะแก้ไขได้ พวกนักกำหนดนโยบายต้องวางมือ โละนักวิชาเกินทั้งหนวดเฟิ้ม และไม่หนวดเฟิ้มออกไปจากสารบบ

อนิจจัง...ทุกขัง...อนัตตา...บ่ายสอง อาจม่องเท่งกันมากมายในไม่ช้า!!!

ผู้เขียน : ผศ.นพ.ธีระ วรธนารัตน์ สำนักงานวิจัยและพัฒนาเพื่อการแปรงานวิจัยสุขภาพสู่การปฏิบัติ ภาควิชาเวชศาสตร์ป้องกันและสังคม คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย