เรือนจำกลางกำแพงเพชร “เรือนจำต้นแบบปลอดควันบุหรี่”

สสส.ชูเรือนจำกลางกำแพงเพชรเป็น “เรือนจำต้นแบบปลอดควันบุหรี่” ผนึกเครือข่ายพยาบาลเพื่อการควบคุมยาสูบฯ จัดทัพให้ความรู้แก่นักโทษ รู้เท่าทันอันตรายจากบุหรี่ จัดโซนนิ่งห้ามสูบ ให้คำปรึกษาเลิกบุหรี่ ช่วยนักโทษ ลด-เลิกสูบได้เกินครึ่ง ในเรือนจำนำร่อง 13 แห่งทั่วไทย ประกาศปักธงปี 60 ขยายผลเรือนจำปลอดบุหรี่อีก 10 แห่ง

วันที่ 24 กุมภาพันธ์ 2560 ที่เรือนจำกลางกำแพงเพชร สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) นำโดย นพ.บัณฑิต ศรไพศาล รองผู้จัดการ สสส. และคณะกรรมการบริหารแผนคณะที่ 1 ลงพื้นที่แลกเปลี่ยนเรียนรู้โครงการสร้างสิ่งแวดล้อมปลอดบุหรี่ในเรือนจำกลางกำแพงเพชร ซึ่งเป็นต้นแบบเรือนจำปลอดควันบุหรี่ของไทยภายใต้การสนับสนุนของ สสส.

โดย น.ส.โศรยา ฤทธิ์อร่าม ผู้บัญชาการเรือนจำกลางกำแพงเพชร กล่าวว่า เรือนจำกลางกำแพงเพชรได้รับเลือกและการสนับสนุนจากกรมราชทัณฑ์ ให้เข้าร่วมการจัดกิจกรรมรณรงค์ส่งเสริมการเลิกสูบบุหรี่ในเรือนจำ มาตั้งแต่ปี 2554 โดยมีกิจกรรมหลักคือการจัดสถานที่ปลอดบุหรี่และส่งเสริมให้ผู้ต้องขังเลิกบุหรี่ จึงได้จัดทำโครงการ“เรือนจำกลางกำแพงเพชรรณรงค์งดสูบบุหรี่” มีการดำเนินการดังนี้

1.จัดนิทรรศการแสดงพิษภัยบุหรี่

2.จัดสถานที่ปลอดบุหรี่ 100% คือที่สถานพยาบาล ฯ แดนหญิงและเรือนนอน 4 แดน 4

และ 3.จัดทำกลุ่มในผู้ต้องขังที่สมัครเพื่อเลิกบุหรี่

ที่ผ่านมาเรือนจำกลางกำแพงเพชรมีการทำกลุ่มเลิกบุหรี่ไปแล้ว 6 รุ่น มีผู้ต้องขังสมัครใจเข้าร่วม 140 ราย ทำให้มีผู้ต้องขังสามารถเลิกสูบบุหรี่ได้ 82 ราย สามารถลดจำนวนการสูบบุหรี่ลงได้ 24 ราย และในปี 2558เรือนจำกลางกำแพงเพชรได้รับคัดเลือกจากกรมราชทัณฑ์ เครือข่ายพยาบาลเพื่อการควบคุมยาสูบ และ สสส. ให้เป็นเรือนจำนำร่องที่เข้าร่วม “โครงการสร้างสิ่งแวดล้อมปลอดบุหรี่ในเรือนจำ”

ด้าน นพ.บัณฑิต ศรไพศาล กล่าวว่า สถานการณ์การสูบบุหรี่ในประเทศไทย ปี 2558 มีผู้สูบบุหรี่ 10.9 ล้านคน โดยกลุ่มอายุ 30 ปีขึ้นไป ตายจากโรคที่เกิดจากการสูบบุหรี่ 50,710 คน เป็นผู้ชาย 42,989 คน และผู้หญิง 7,721คน ขณะที่ผลสำรวจพฤติกรรมการสูบบุหรี่ของผู้ต้องขังในเรือนจำทั่วประเทศ พบผู้ต้องขังมีพฤติกรรมสูบบุหรี่มากกว่า ร้อยละ 75 โดยเฉพาะผู้ต้องขังในกลุ่มที่มีความเป็นอยู่ที่แออัด การสูบบุหรี่นอกจากจะทำลายสิ่งแวดล้อมในเรือนจำแล้ว ยังทำลายสุขภาพของผู้ต้องขังและเป็นสาเหตุสำคัญของการเกิดโรคเรื้อรัง โดยเฉพาะมะเร็งปอด

สสส.จึงร่วมกับเครือข่ายพยาบาลเพื่อการควบคุมยาสูบแห่งประเทศไทย ริเริ่ม “โครงการสร้างสิ่งแวดล้อมปลอดบุหรี่ในเรือนจำ” ตั้งแต่ปี 2557 จนถึงปัจจุบัน สามารถพัฒนาเรือนจำปลอดบุหรี่นำร่องได้ 13 แห่ง โดยเรือนจำกลางกำแพงเพชร ได้รับรางวัลเป็น 1 ใน 3 เรือนจำต้นแบบด้านการสร้างสิ่งแวดล้อมให้ปลอดควันบุหรี่ของไทย ปี 2558 ที่มีผลดำเนินงานได้ดีและประสบความสำเร็จ เป็นต้นแบบให้เรือนจำอื่นๆ ได้มีโอกาสได้มาศึกษาเรียนรู้ต่อไป

“เรือนจำเป็นสถานที่ที่ไม่ได้ถูกจัดให้เป็นสถานที่ปลอดบุหรี่ตามกฎหมายกำหนด สสส.จึงส่งเสริมและพัฒนาให้เรือนจำเป็นเขตปลอดบุหรี่ ด้วยการสนับสนุนให้มีการควบคุมยาสูบ สร้างระบบบริการเลิกบุหรี่ในเรือนจำ ผ่านเครือข่ายพยาบาลฯ ที่มีศักยภาพที่จะปฏิบัติงานควบคุมยาสูบในทุกมิติ ทั้งเชิงรุกและเชิงรับ สามารถช่วยให้ผู้ต้องขังและเจ้าหน้าที่ในเรือนจำเลิกบุหรี่และช่วยสร้างสิ่งแวดล้อมในเรือนจำให้ปลอดบุหรี่สอดคล้องกับยุทธศาสตร์ สสส. ด้านการลดพฤติกรรมสูบบุหรี่และเพิ่มพื้นที่ปลอดบุหรี่ในสังคม” รองผู้จัดการ สสส. กล่าว

ดร.สุรินธร กลัมพากร เลขาธิการเครือข่ายพยาบาลเพื่อการควบคุมยาสูบแห่งประเทศไทย ในฐานะผู้รับผิดชอบโครงการสร้างสิ่งแวดล้อมปลอดบุหรี่ในเรือนจำ สสส. กล่าวว่า โครงการสร้างสิ่งแวดล้อมปลอดบุหรี่ในเรือนจำ มีเป้าหมายเพื่อพัฒนาให้เรือนจำเป็นเขตปลอดบุหรี่ โดยบูรณาการกับงานประจำเพื่อส่งเสริมการเข้าถึงบริการเลิกยาสูบ มีแนวทางการทำงานดังนี้

1.ผลักดันให้เกิดคณะทำงานสร้างสิ่งแวดล้อมปลอดบุหรี่ในเรือนจำ

2.จัดให้บริการเลิกบุหรี่ให้แก่ผู้ต้องขังที่สมัครใจ

3.จัดพื้นที่ปลอดบุหรี่

4.ควบคุมกำกับให้ปฏิบัติตามกฎระเบียบด้านการควบคุมยาสูบของเรือนจำอย่างเคร่งครัด

5.ติดตามการดำเนินงานและให้คำปรึกษาแก่พยาบาลที่ร่วมโครงการฯ

“ผลจากการดำเนินงานโครงการฯ ในเรือนจำ 13 แห่ง มีผู้ต้องขังได้รับการช่วยเหลือให้เลิกบุหรี่ 750 คน ในจำนวนนี้มี 258 คน หรือร้อยละ 34.4 ที่สามารถเลิกบุหรี่ได้ ต่อเนื่องเกิน 6 เดือน เรือนจำที่เข้าร่วมโครงการมี นโยบายการควบคุมยาสูบและการพัฒนาสถานที่ปลอดบุหรี่เพิ่มขึ้น สามารถพัฒนาสู่การเป็นต้นแบบเรือนจำปลอดบุหรี่ 3แห่ง ได้แก่ เรือนจำกลางกำแพงเพชร เรือนจำหล่มสัก จ.เพชรบูรณ์ และเรือนจำกลางมหาสารคามและภายในปี2561 ตั้งเป้าจะขยายผลไปยังเรือนจำอื่นๆ ทั่วประเทศอีกไม่น้อยกว่า 10 แห่ง” ดร.สุรินธร กล่าว

นายเศกสรรค์ จันทรปราสาท พยาบาลวิชาชีพชำนาญการ หัวหน้าโครงการการสร้างสิ่งแวดล้อมปลอดบุหรี่ในเรือนจำกลางกำแพงเพชร สสส. กล่าวว่า การดำเนินงานตามโครงการสร้างสิ่งแวดล้อมปลอดบุหรี่เรือนจำ ของเรือนจำกลางกำแพงเพชร มีการตั้งคณะกรรมการทำงาน มีผู้บัญชาการเรือนจำเป็นประธานกรรมการ มีเจ้าหน้าที่ทุกส่วนงานในเรือนจำเข้ามามีส่วนร่วมในการทำงาน มีการกำหนดพื้นที่ปลอดบุหรี่อย่างชัดเจน เช่น สถานพยาบาลฯ แดนหญิง เรือนนอน ฝ่ายการศึกษา ห้องสมุด ชุมชนบำบัด แดนผู้สูงอายุ ซึ่งในแต่ละแดนยังจัดให้มีจุดสูบบุหรี่สำหรับผู้ต้องขังที่ยังไม่พร้อมเลิกสูบบุหรี่ มีการจัดทำกลุ่มสมัครใจเลิกสูบบุหรี่แบบมีพี่เลี้ยง โดยมีผู้ต้องขังที่เลิกสูบบุหรี่ได้แล้วเป็นพี่เลี้ยงดูแลอย่างใกล้ชิด มีการจัดตั้งคลินิกเลิกบุหรี่ที่สถานพยาบาลของเรือนจำ ผลจากการทำงาน ยอดการจำหน่ายบุหรี่และยาเส้นของร้านค้าในเรือนจำลดลง ถึงร้อยละ 50 ซึ่งปัจจัยสำคัญที่ทำให้ผู้ต้องขังเลิกสูบบุหรี่ คือ บุหรี่ทำให้สุขภาพทรุดโทรม ต้องการทำเพื่อคนรอบข้าง ได้รับความรู้เกี่ยวกับโทษและพิษภัยของบุหรี่ และมีเป้าหมายในใจที่ชัดเจน

ทั้งนี้ เรือนจำที่ได้รับคัดเลือกเข้าร่วมโครงการฯ ทั้ง 13 แห่ง ได้แก่

1.เรือนจำกลางบางขวาง กรุงเทพฯ

2.เรือนจำกลางนนทบุรี

3.เรือนจำกลางสกลนคร

4.เรือนจำกลางมหาสารคาม

5.เรือนจำกลางกำแพงเพชร

6.เรือนจำหล่มสัก จ.เพชรบูรณ์

7.เรือนจำกลางพิจิตร

8.เรือนจำกันทรลักษ์ จ.ศรีสะเกษ

9.เรือนจำกลางตาก

10.เรือนจำกลางนครพนม

11.เรือนจำกลางขอนแก่น