ผลสำเร็จ 11 ปีคลินิกโรคหืดกว่าพันแห่งใน รพ. ลดป่วยฉุกเฉินไม่ต้องนอน รพ.ได้กว่า 40%

อาจารย์แพทย์ มข.เผยผลสำเร็จเครือข่ายคลินิกโรคหืดแบบง่ายร่วมมือกับ สปสช. ใช้ยุทธศาสตร์เชิงรุกป้องกันไม่ให้ผู้ป่วยเจ็บป่วยอย่างรุนแรง จัดตั้งคลินิกโรคหืดใน รพ.ชุมชน นำร่องเขต 7 ขอนแก่น เพื่อลดจำนวนผู้ป่วยที่มีอาการหนัก และลดการนอนใน รพ. จัดระบบให้ความรู้เรื่องยาพ่น การตรวจคัดกรอง ประเมินสมรรถภาพปอดอย่างต่อเนื่อง ผลดำเนินงาน 11 ปี มีคลินิกโรคหืดอย่างง่ายใน รพ.ทั่วประเทศ 1,380 แห่ง ช่วยลดผู้ป่วยฉุกเฉินไม่ต้องนอน รพ.ได้กว่า 40%

รศ.นพ.วัชรา บุญสวัสดิ์ ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น และประธานเครือข่ายคลินิกโรคหืดและปอดอุดกั้นเรื้อรังแบบง่าย กล่าวว่า ในการดูแลรักษาผู้ป่วยโรคหอบหืดนั้น นอกจากการรักษาแบบตั้งรับที่ รพ.แล้ว สิ่งสำคัญที่ได้ผลคือดูแลตัวเองของผู้ป่วยเพื่อป้องกันไม่ให้เจ็บป่วยอย่างรุนแรงจนต้องส่ง รพ. ปัจจุบันในไทยมีผู้ป่วยหอบหืดประมาณ 3 ล้านราย และเสียชีวิตจากโรคนี้ปีละประมาณ 1,500 ราย หากยังคงใช้เพียงแค่วิธีการรักษาแบบตั้งรับ ให้ผู้ป่วยมาพบแพทย์ นั่นหมายความว่าผู้ป่วยมีอาการหนักมาแล้ว จนถึงขั้นป่วยฉุกเฉิน และแม้ว่าผู้ป่วยจะมีสิทธิหลักประกันสุขภาพ แต่หากยังปล่อยให้มีอาการหนัก ก็ไม่มีประโยชน์ และยังเป็นการซ้ำเติมระบบสาธารณสุขด้วย จึงได้คิดหาวิธีที่จะลดจำนวนผู้ป่วยที่มีอาการหนัก เพราะโรคนี้หากผู้ป่วยดูแลตัวเองดี ก็ไม่ต้องเจ็บป่วยฉุกเฉินจนถึงขั้นต้องมานอนรักษาตัวที่ รพ. จึงกลายเป็นที่มาของการจัดตั้งคลินิกรักษาโรคหืดแบบง่ายขึ้น ใน รพ.ชุมชน

รศ.นพ.วัชรา กล่าวว่า คลินิกโรคหืดแบบง่าย เริ่มเมื่อปี 2547เป็นความร่วมมือกับ รพ.ชุมชน มีทีมสหวิชาชีพในการเก็บข้อมูล นำร่องในพื้นที่เขต 7 ขอนแก่น ซึ่งต่อมา สปสช.พบว่าข้อมูลที่เก็บนั้นมีประโยชน์ สามารถช่วยผู้ป่วยเข้าถึงการรักษาได้รวดเร็วและลดค่าใช้จ่าย จึงได้สนับสนุนด้วยการจัดระบบให้เป็นเครือข่าย การจัดส่งยาให้ รพ. และ รพ.สต.เพื่อใช้ในการรักษาผู้ป่วยเบื้องต้น รวมทั้งผู้ป่วยที่อาการไม่รุนแรง ซึ่งเมื่อได้รักษาตั้งแต่อาการไม่รุนแรง ก็ทำให้จำนวนผู้ป่วยที่มีอาการหนักลดน้อยลง และผู้ป่วยที่ต้องมานอนรักษาตัวใน รพ.ก็ลดลงด้วย ซึ่งนอกจากเรื่องการจัดส่งยาแล้ว ที่สำคัญทีมสหวิชาชีพยังทำงานลงพื้นที่ตรวจคัดกรองผู้ป่วย ให้ความรู้ และเก็บข้อมูลต่างๆ โดย สปสช.สนับสนุนงบประมาณให้อย่างต่อเนื่องตั้งแต่ปี 2551 จนถึงปัจจุบัน

รศ.นพ.วัชรา กล่าวว่า การมีคลินิกโรคหืดแบบง่ายตาม รพ.ชุมชน ทำให้แนวทางการรักษาโรคหืดง่ายขึ้น เป็นการจัดระบบที่จะทำให้แพทย์ใช้เวลาน้อยลงในการดูแลผู้ป่วย และการให้ความรู้เรื่องโรคหืด รวมทั้งแนวทางการรักษาโรค ความรู้เรื่องยาและวิธีการใช้ยาพ่นชนิดต่างๆ แก่ผู้ป่วย ทำให้การดูแลรักษาผู้ป่วยมีประสิทธิภาพมากขึ้น สิ่งที่ได้รับจากการตั้งคลินิกโรคหืด ทำให้ รพ.ชุมชนที่อยู่ห่างไกล สามารถวัดประเมินสมรรถภาพปอด ผู้ป่วยเข้าถึงยาสเตียรอยด์เพิ่มขึ้น ส่งผลให้ผู้ป่วยรุนแรงมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ไม่ต้องทุกข์ทรมานกับอาการหอบ ที่สำคัญลดการเข้ารักษาที่ห้องฉุกเฉิน และลดการนอนรักษาที่โรงพยาบาล

“เครือข่ายคลินิกโรคหืดฯ ดำเนินงานมา 11 ปี ปัจจุบันมี รพ.เครือข่ายที่มีคลินิกโรคหืดแบบง่าย 1,380 แห่งทั่วประเทศ ทำให้ผู้ป่วยรักษาได้สะดวกขึ้น และลดอัตราการต้องเข้ารักษาใน รพ. ปี 2557 ผู้ป่วยที่ต้องนอนโรงพยาบาลลดลงกว่า 40% เป็นตัวอย่างที่ดี ที่ทุกภาคส่วน ทั้งรัฐ และเอกชน เข้ามามีส่วนร่วมเป็นพันธมิตรในการสนับสนุนด้านต่างๆ ทั้งการถ่ายทอดเทคโนโลยีและองค์ความรู้ด้านการรักษาโรค รวมถึงความร่วมมือที่ช่วยให้ผู้ป่วยเข้าถึงยาที่ใช้รักษาได้อย่างทั่วถึง เหล่านี้เป็นตัวอย่างความร่วมมือที่มุ่งเน้นประโยชน์ของผู้ป่วยเป็นสำคัญ” รศ.นพ.วัชรา กล่าว