เปิดผลศึกษาเด็กและเยาวชน 7.9 ล้านคน อยู่ในกลุ่มที่ไม่ถูกมองเห็น มีความเหลื่อมล้ำทางสังคม

เปิดผลศึกษาเจาะลึกสถานการณ์เด็กและครอบครัวเปราะบาง ปี 67 สสส.-คิด for คิดส์ ชี้เด็กและเยาวชน 4 กลุ่ม รวม 7.9 ล้านคน อยู่ในกลุ่มที่ไม่ถูกมองเห็น พบปัญหาความเหลื่อมล้ำทางสังคม เข้าไม่ถึงระบบการศึกษาที่มีคุณภาพ เกษตร-คนจนเมือง-สามเณร-เคลื่อนไหวทางการเมือง เผชิญปัญหาความยากจน  

ดร.สัมพันธ์ ศิลปะนาฎ ประธานกรรมการบริหารแผนคณะที่ 4 สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) กล่าวในงานเสวนาสาธารณะ “เด็กและครอบครัวไทยที่ไม่ถูกมองเห็น: รายงานสถานการณ์เด็กและครอบครัว 2024 จัดโดย สสส. ว่า สสส. ร่วมกับศูนย์ความรู้นโยบายเด็กและครอบครัว (คิด for คิดส์) ศึกษาเชิงลึกในกลุ่มเด็กและเยาวชนที่ไม่ถูกมองเห็น 4 กลุ่ม คือ 

1.เด็กในครัวเรือนเกษตร 

2.เด็กในกลุ่มคนจนเมือง 

3.เด็กจากครัวเรือนยากไร้ที่หาทางออกด้วยการเป็นสามเณร 

4.เด็กที่เคลื่อนไหวทางการเมือง 

โดยกลุ่มที่ไม่ถูกมองเห็นทั้ง 4 กลุ่มนี้ เผชิญกับหลายปัญหา ทั้งความเหลื่อมล้ำทางสังคม การเข้าไม่ถึงระบบการศึกษาที่มีคุณภาพ ความยากจน ครอบครัวแหว่งกลางขาดโอกาสอยู่ร่วมกับพ่อแม่ และผลกระทบจากการเข้าร่วมแสดงออกทางการเมือง 

“สสส. ต้องการสะท้อนปัญหา ข้อจำกัดการใช้ชีวิตของกลุ่มเด็กเปราะบาง โดยอยากให้รัฐบาล หน่วยงานที่เกี่ยวข้องให้ความสนใจและนำรายงานฉบับนี้ไปกำหนดเป็นนโยบายสาธารณะด้านสุขภาวะเด็ก เยาวชน และครอบครัวเปราะบาง เพื่อเพิ่มโอกาสการมีคุณภาพชีวิตและสุขภาวะที่ดี นอกจากนี้ อยากให้มีสถานรองรับเด็กของภาครัฐที่เพียงพอ เช่น บ้านพักเด็ก สถานสงเคราะห์เด็ก และโรงเรียนศึกษาสงเคราะห์ สนับสนุนทรัพยากรให้ครอบครัวมีขีดความสามารถในการเลี้ยงดูและพัฒนาเด็ก และเพิ่มโอกาสการเข้าถึงระบบการศึกษาที่มีคุณภาพอย่างทั่วถึง โดยสามารถดูรายงานสถานการณ์ฉบับสมบูรณ์ได้ที่ https://www.kidforkids.org” ดร.สัมพันธ์ กล่าว

นายวรดร เลิศรัตน์ นักวิจัยและหัวหน้าทีมเครือข่ายวิจัยและนโยบาย ศูนย์ความรู้นโยบายเด็กและครอบครัว กล่าวว่า เด็กเยาวชนในครัวเรือนเกษตร 7.8 ล้านคน หรือคิดเป็น 19.6% มีรายได้ไม่แน่นอน และไม่ถึง 3,000 ต่อเดือน ซึ่งต่ำกว่าเส้นความยากจน กระทบต่อการศึกษาของเด็กหลายมิติ เช่น ต้องลดค่ายังชีพ ลดค่าเดินทางไปเรียน และเข้าไม่ถึงอุปกรณ์การศึกษา และในจำนวนนี้มีเด็กอาศัยอยู่กับผู้สูงวัย 31.9% ทำให้ไม่สามารถสนับสนุนและเติมเต็มความฝันเด็กได้ เกิดช่องว่างระหว่างวัย ทำให้หลายคนหันหลังให้รั้วโรงเรียนและมองว่าการศึกษาสูงไม่ใช่เรื่องจำเป็น ส่งผลให้ถูกจำกัดการเข้าถึงอาชีพทักษะสูง 

นายวรดร กล่าวต่อว่า รายงานสถิติบุคลากรและศาสนสถานทางศาสนาในประเทศไทย ปี 2565 โดยสำนักงานสถิติแห่งชาติ พบกลุ่มสามเณรมี 73,620 รูป คิดเป็น 0.7% ถูกจำกัดการเข้าถึงระบบการศึกษาที่มีคุณภาพ เกิดจาก 2 ปัจจัย คือ 

1.ครอบครัวมีรายได้ไม่เพียงพอ จึงบวชเพื่อให้เข้าถึงอาหารและการเรียน 

2.ครอบครัวไม่สมบูรณ์ ไม่พร้อมดูแล ทั้

งนี้ โรงเรียนพระปริยัติธรรมมีข้อจำกัดทางศาสนา หลักสูตรไม่ส่งเสริมการใช้ชีวิตภายนอก อัตรากำลังครูมีไม่เพียงพอ รวมถึงได้รับงบประมาณอุดหนุนการเรียนต่ำ

“รัฐบาลและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง จึงควรดำเนินงานแก้ปัญหาความเหลื่อมล้ำทางการศึกษาเร่งด่วน ผ่านแนวทางการดำเนินงาน 4 ด้าน 1.เพิ่มรายได้ขั้นต่ำและเติมเงินอุดหนุนวัยเรียนให้เพียงพอ 2.จัดให้มีระบบรถโรงเรียน รถสาธารณะต้นทุนต่ำ 3.เพิ่มคุณภาพการศึกษาควบคู่กับการกระจายอำนาจแก่ท้องถิ่นเพื่อให้จัดการศึกษาที่เหมาะสมกับพื้นที่ 4.สนับสนุนให้เด็กอยู่กับครอบครัวและส่งเสริมทักษะเลี้ยงดูเด็กให้ผู้ปกครองเชิงรุกเพื่อให้สามารถสนับสนุน และผลักดันให้เด็กกล้าฝัน” นายวรดร กล่าว

นายสรัช สินธุประมา นักวิจัยและหัวหน้าทีมสื่อสารสาธารณะ ศูนย์ความรู้และนโยบายเด็กและครอบครัว กล่าวว่า กลุ่มเด็กคนจนเมือง พบ เด็ก 137,704 คน คิดเป็น 12.8% ไม่มีชื่อในระบบการศึกษา เนื่องจากครอบครัวมีรายได้น้อยกว่ารายจ่ายเกือบ 5,000 บาทต่อครัวเรือน และสมาชิกในครัวเรือนไม่มีงานทำ สอดคล้องกับการเข้าถึงบริการทันตกรรมเพียงแค่ 7% เมื่อสุขภาพช่องปากไม่ดี จะส่งผลต่อการกินอาหารและได้รับสารอาหารไม่เพียงพอ ขณะที่กลุ่มเยาวชนเคลื่อนไหวทางการเมือง ต้องยุติความฝันการเรียนต่อทั้งในและต่างประเทศ เพราะถูกดำเนินคดี และมีเยาวชนบางคนได้รับโทษสูงถึง 34 ปี กระทบค่าใช้จ่ายต่อครอบครัวที่ต้องสู้คดี และทำให้เกิดปัญหาสุขภาพจิตตามมา ทั้งนี้ รายงานฉบับนี้เป็นข้อมูลสำคัญที่จะชี้เป้านโยบายที่มุ่งอุดช่องว่าง ลดความเหลื่อมล้ำ สร้างโอกาสทางการศึกษา พัฒนาสุขภาวะ สานพลังทุกฝ่ายให้ร่วมกันออกแบบนโยบายเมืองที่เด็กทุกคนอยู่อย่างสมดุล เสมอภาค และไม่ถูกลิดรอนสิทธิในการแสดงความคิดเห็น