นักวิชาการจี้รัฐจัดระบบ "ไรเดอร์" หลังอุบัติเหตุ บาดเจ็บ-เสียชีวิตพุ่ง

อดีตที่ปรึกษาองค์การอนามัยโลก ขอของขวัญปีใหม่จากรัฐบาล ออกมาตรการลดอัตราการบาดเจ็บและเสียชีวิตจากอุบัติเหตุรถจักรยานยนต์ เพราะไทยครองแชมป์ตายสูงสุดในโลกมา 38 ปีแล้ว และควรดูแลแรงงานกลุ่มนี้ ทั้งไรเดอร์-วินมอเตอร์ไซค์ เฉพาะในกทม.มีร่วม 80,000 คน ด้านนักวิชาการจี้รัฐจัดระบบไรเดอร์ หลังอุบัติเหตุพุ่ง “ตาย-เจ็บ” สูงขึ้นจนน่าตกใจ เสี่ยงอันตรายบนถนนวันละกว่า 10 ชั่วโมง   

ผศ.ดร.พฤกษ์ เถาถวิล อาจารย์คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี หัวหน้าโครงการศึกษา “งานสวัสดิการไรเดอร์” ระบุว่า ไรเดอร์ถือเป็นแรงงานกลุ่มใหม่ที่ไม่ได้รับความคุ้มครอง มีการศึกษาสถิติอุบัติเหตุระหว่างการทำงานของกลุ่มนี้ พบว่า สถิติการเกิดอุบัติเหตุเพิ่มสูงขึ้น บาดเจ็บ พิการ และเสียชีวิตสูงขึ้นจนน่าตกใจ สร้างผลกระทบกับทั้งตัวไรเดอร์ คนในครอบครัว และผู้ใช้รถใช้ถนคนอื่นๆ 

หัวหน้าโครงการศึกษา “งานสวัสดิการไรเดอร์” ให้ข้อมูลว่า ปัญหาไม่ได้เกิดจากตัวไรเดอร์เพียงอย่างเดียว แต่เกิดจากระบบการทำงานแพลตฟอร์ม ที่เจ้าของแอพพลิเคชั่น อ้างว่าตัวเองเป็นเพียงผู้ให้บริการเทคโนโลยี ที่ไรเดอร์ดาวน์โหลดมาใช้เอง และยอมรับเงื่อนไขการให้บริการเอง โดยเรียกไรเดอร์ว่าเป็น “ผู้รับจ้างอิสระ” ส่วนผู้ให้บริการแอปฯ ไม่ใช่นายจ้าง เมื่อเกิดอุบัติเหตุหรือความผิดพลาดใด ๆ ไรเดอร์ต้องรับผิดชอบตัวเอง และกำหนดการจ่ายค่าจ้างเป็นรายชิ้น สามารถปรับลดค่ารอบได้ 

นอกจากนี้ ยังมีระบบวิเคราะห์พฤติกรรมผู้ใช้ หรือที่ไรเดอร์เรียกว่าอัลกอริทึ่มให้ลูกค้าประเมินความพึงพอใจ หากไรเดอร์ขยัน ระบบจะประเมินและจ่ายงานให้มากขึ้น ใครไม่ขยันระบบก็ไม่จ่ายงานให้ ทั้งหมดนี้เป็นตัวกระตุ้นให้ไรเดอร์ทำงานหนักขึ้น ค่ารอบลดลง ทำให้ต้องวิ่งงานมากขึ้นเพื่อให้ได้เงินมากขึ้นส่งผลให้ต้องอยู่บนถนนวันละกว่า 10 ชั่วโมง พอรีบก็ขับรถเกิดอุบัติเหตุ ค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นไรเดอร์ต้องรับผิดชอบเอง ทั้งที่จริง ๆ แล้วปฏิเสธไม่ได้เลยว่าผู้ให้บริการแอพฯ ก็ถือเป็นนายจ้าง เป็นเรื่องที่รัฐบาลไม่ควรปล่อยให้ผิดที่ผิดทาง โดยต้องยอมรับว่านี่คือการจ้างงานรูปแบบหนึ่ง ที่ต้องได้รับการคุ้มครองสิทธิสวัสดิการ

ด้านพญ.ชไมพันธ์ สันติกาญจน์ อดีตที่ปรึกษาประจำองค์การอนามัยโลก (WHO) ภาคพื้นเอเชียอาคเนย์ด้านป้องกันการบาดเจ็บและภาวะพิการ และผู้รับผิดชอบโครงการ ขับเคลื่อนสังคมไทยสู่ผู้ใช้จักรยานยนต์ปลอดภัย เปิดเผยว่า ในฐานะองค์กรและนักวิชาการที่ทำงานด้านอุบัติเหตุและการบาดเจ็บโดยเฉพาะอุบัติเหตุที่เกิดกับผู้ใช้รถจักรยานยนต์ อยากขอของขวัญปีใหม่จากรัฐบาลในการร่วมรณรงค์ ผลักดัน และออกมาตราการในการลดอัตราการบาดเจ็บและเสียชีวิตจากอุบัติเหตุรถจักรยานยนต์ให้ได้ จากที่ไทยครองแชมป์ตายสูงสุดในโลกมา 38 ปีแล้ว ในปีใหม่นี้ สถานการณ์ที่น่าห่วงขณะนี้ คือ ตัวเลขการบาดเจ็บและเสียชีวิตที่เพิ่มสูงขึ้น ของกลุ่มแรงงานนอกระบบที่ไม่ได้รับการคุ้มครองอย่าง ไรเดอร์ และ มอร์เตอร์ไซค์รับจ้าง โดยเฉพาะกลุ่มมอร์เตอร์ไซค์รับจ้างใน กทม.ที่มีมากกว่า 80,000 คน โดยมีวินมอเตอร์ไซค์กระจายอยู่ทั่วกรุงเทพมากกว่า 5,500 วิน 

“ข้อมูลจาก สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ระบุว่าในปี 2565 มีกลุ่มไรเดอร์ เกิดอุบัติเหตุ 81 ครั้ง เสียชีวิต 28 ราย บาดเจ็บอีก 36 ราย ขณะที่มอร์เตอร์ไซค์รับจ้างแม้จะยังไม่มีตัวเลขที่ชัดเจน เพราะบางครั้งมอร์เตอร์ไซค์รับจ้างก็เป็นไรเดอร์ด้วย และ ไรเดอร์ก็เป็นมอร์เตอร์ไซค์รับจ้างด้วย แต่ไม่ว่าจะเป็นอะไร คนกลุ่มนี้ เปรียบเสมือนคนชายขอบของเมืองที่ไม่ได้รับการคุ้มครองหรือดูแลอย่างดีพอ”

พญ.ชไมพันธ์ กล่าวว่า สาเหตุการเกิดอุบัติเหตุของกลุ่มไรเดอร์และมอร์เตอร์ไซค์รับจ้าง มีหลายสาเหตุ ทั้งการขาดทักษะการขับขี่ โดยเฉพาะทักษะคาดการณ์ความเสี่ยง ทั้ง ๆ ที่ ต้องทำงานแข่งกับเวลา ขับเร็ว ย้อนศร ขับบนทางเท้า ใช้โทรศัพท์ขณะขับขี่ ทำงานแข่งกับความเร็วและเวลา เส้นทางที่ไม่คุ้นชิน และถนนที่ไม่เอื้อต่อการขับขี่รถจักรยานยนต์