สสส.-1413 รับมือเลิกเหล้าเข้าพรรษา เพิ่มนักจิตวิทยาช่วยเลิกสิ่งเสพติด

สสส.-1413 รับมือเลิกเหล้าเข้าพรรษา

สสส.-1413 สายด่วนเลิกเหล้าเปิดบ้านเยี่ยมชมการให้บริการปรึกษาเลิกดื่มทางโทรศัพท์ ชวนคนไทย “เลิกเหล้า” ผ่าน ‘1413 สายด่วนเลิกเหล้า’ และ ‘แชทบอทน้องตั้งใจ’ ใช้กระบวนการทางจิตวิทยาช่วยเลิกดื่มอย่างปลอดภัย เตรียมรับมือขยายการให้บริการช่วงเข้าพรรษา 3 เดือน พร้อมยกระดับให้บริการปรึกษาปัญหาติดสิ่งเสพติดทุกชนิด

เมื่อวันที่ 24 ก.ค.2566 ที่ศูนย์ปรึกษาเพื่อการเลิกสุราและการเสพติดคณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย น.ส.รุ่งอรุณ ลิ้มฬหะภัณ ผู้อำนวยการสำนักสนับสนุนการควบคุมปัจจัยเสี่ยงหลัก สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) กล่าวในพิธีเปิดเวทีเสวนา “เสียงจากใจผู้เลิกเหล้าผ่าน 1413 สายด่วนเลิกเหล้า” ว่า สสส.ขับเคลื่อนการลดกระกระทบจากเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ โดยสนับสนุนการดำเนินงานของศูนย์ปรึกษาเพื่อการเลิกสุราและการเสพติด หรือ 1413 สายด่วนเลิกเหล้า เพื่อให้บริการปรึกษาการเลิกดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และสิ่งเสพติดแก่ประชาชน โดยเฉพาะผู้ที่อยากเลิกดื่ม ให้สามารถ ลด ละ เลิกดื่มได้อย่างถูกต้อง ปลอดภัย ลดผลกระทบต่อสุขภาพ อย่างไรก็ตาม การให้บริการปรึกษาเลิกเหล้ายังมีข้อจำกัดอยู่มาก เนื่องจากผู้ที่ดื่มสุราขาดความตระหนัก ไม่กล้าขอเข้ารับคำปรึกษา รู้สึกอายที่จะรับการรักษา และส่วนใหญ่ยังไม่ทราบแหล่งขอรับความช่วยเหลือ ข้อมูลจากระบบ HDC กระทรวงสาธารณสุข ปี 2566 ผู้มีปัญหาการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ได้รับการบำบัดในสถานพยาบาลร้อยละ 65.02 ของผู้มีปัญหาติดสุรา

"นับเป็นความท้าทายในการสนับสนุนให้ประชาชนเข้าถึงการให้บริการปรึกษาเลิกดื่มได้ สสส.จึงได้พัฒนาการให้บริการผ่านระบบแชทบอท แอปพลิเคชันไลน์ ชื่อ “น้องตั้งใจ” ให้คำปรึกษาและติดตามปัญหาการดื่มผ่านสมาร์ทโฟน ที่สะดวก รวดเร็วขึ้นและขยายประเด็นให้บริการ โดยเพิ่มนักจิตวิทยาให้คำปรึกษาเรื่องการเลิกสิ่งเสพติดทุกชนิด เพื่อหนุนเสริมระบบงานบำบัดผู้มีปัญหาการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และสิ่งเสพติดทุกชนิด ทั้งนี้ ได้เปิดบ้านให้เยี่ยมชมการทำงานของ 1413 สายด่วนเลิกเหล้า เพื่อให้เห็นกระบวนการทำงานของทีมนักจิตวิทยาที่ช่วยให้คนเลิกเหล้าได้สำเร็จผ่านกระบวนการสร้างแรงจูงใจ" น.ส.รุ่งอรุณ กล่าวและว่า ปัญหาการดื่มแอลกอฮอล์ไม่ได้กระทบแค่ตัวผู้ดื่มเอง แต่สร้างปัญหาคนรอบข้างไม่รู้ตัว โดยเฉพาะการยับยั้งชั่งใจที่หายไป ทำให้เกิดการกระทบกระทั่งกันทางคำพูดเพิ่มขึ้น เกิดเป็นปัญหาความรุนแรงในครอบครัว โดยเฉพาะครอบครัวที่พ่อและแม่ดื่มแอลกอฮอล์ นอกจากนี้ ปัญหาเรื่องแอลกอฮอล์ยังเป็นสาเหตุสำคัญของอุบัติเหตุบนท้องถนน ส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจในประเทศไทย และหากดื่มในระยะยาวจะเกิดปัญหาสุขภาพตามมา 

รศ.พญ.รัศมน กัลยาศิริ ผู้อำนวยการศูนย์ปรึกษาเพื่อการเลิกสุราและการเสพติด (1413 สายด่วนเลิกเหล้า) ภาควิชาจิตเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กล่าวว่า ศูนย์ปรึกษาเพื่อการเลิกสุราและการเสพติด ดำเนินการมาแล้ว 18 ปี ตั้งแต่พ.ศ.2548 สนับสนุนการช่วยเหลือผู้มีปัญหาการดื่มแอลกอฮอล์และผู้ได้รับผลกระทบทางโทรศัพท์แบบครบวงจร และติดตามระยะยาวเพื่อป้องกันการกลับไปดื่มซ้ำ และเชื่อมโยงกับสถานพยาบาลเพื่อส่งต่อเข้าสู่กระบวนการบำบัดในระบบบริการสุขภาพ จากข้อมูลการให้บริการปี 2565 พบว่า 

• มีผู้โทรเข้ามาขอรับคำปรึกษา 6,369 สาย
• ในจำนวนนี้ได้รับบริการจากนักจิตวิทยา และยินยอมให้ติดตามจำนวน 1,702 สาย 
• จากการติดตามผลครบ 1 ปี มีผู้เลิกสุราได้สำเร็จ 297 คน 

ทั้งนี้  สายด่วนเลิกเหล้าให้บริการวันจันทร์- ศุกร์ เวลา 08.00 น.-20.00 น. มีนักจิตวิทยาให้บริการ 8 คู่สาย หากให้บริการเต็มทุกคู่สาย หรือนอกเวลาทำการสามารถฝากเบอร์ให้โทรกลับได้และช่วงเข้าพรรษา 3 เดือนของทุกปี ได้ขยายเวลาให้บริการทุกวันไม่เว้นวันหยุด เพื่อตอบสนองการรับบริการที่มีจำนวนมากกว่าช่วงเวลาปกติมากกว่าเท่าตัว

"กรณีที่เป็นผู้ดื่มโทรมา จะมีการคัดกรองระดับความเสี่ยงการดื่ม และใช้กระบวนการบำบัดอย่างย่อ ช่วยเสริมสร้างแรงจูงใจในการหยุดต่อเนื่องอย่างน้อย 1 ปี ซึ่งแต่ละคนจะมีวิธีแตกต่างกัน โดยเฉพาะผู้ที่ดื่มประจำ หรือดื่มจนติดมีข้อควรระวังคือ ภาวะถอนสุรา เช่น มือสั่น เหงื่อผุดเป็นเม็ด หรือรุนแรงถึงขั้นชัก เพ้อสับสน อาจอันตรายถึงชีวิตได้ ซึ่งจำเป็นต้องเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลเพื่อรับยาพื้นฐานบรรเทาอาการ โดยนักจิตวิทยาจะให้คำปรึกษาเพื่อการเลิกดื่มอย่างปลอดภัย เพราะแอลกอฮอล์ที่เข้าสู่ร่างกายแล้ว หากหักดิบหรือเลิกทันที จะเกิดอาการทางกาย เป็นอันตรายได้ ส่วนผู้ได้รับผลกระทบ เช่น พ่อแม่ คนในครอบครัว หากโทรมาปรึกษา จะมีแบบประเมินความเครียด พร้อมให้คำแนะนำช่วยเหลือ ดูแลผู้ดื่มในการเลิก" รศ.พญ.รัศมน กล่าว

ขยายการให้บริการช่วงเข้าพรรษา 3 เดือน เปิดให้บริการทุกวัน ไม่มีวันหยุด

ด้านนายธวัชชัย กุศล รองผู้อำนวยการฝ่ายบริหารและการบริการ ศูนย์ปรึกษาเพื่อการเลิกสุราและการเสพติด กล่าวว่า รูปแบบบริการสายด่วนเลิกเหล้า 1413 เป็นการให้บริการปรึกษาโดยใช้การบำบัดแบบเสริมสร้างแรงจูงใจทางโทรศัพท์ (Telephone Motivation Enhancement Therapy: MET) เป็นแนวทางการบำบัดทางจิตวิทยาที่องค์การอนามัยโลกและกรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข ยอมรับว่าใช้บำบัดรักษาผู้ติดสุราได้ผล วิธีการบำบัดเป็นการสร้างแรงจูงใจเพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรม มีการบำบัด 4 ครั้งในช่วง 3 เดือน ครั้งแรกเป็นการพูดคุย หลังจากนั้นจะนัดหมายเมื่อครบทุก 7 วัน 1 เดือน 3 เดือน 6 เดือนและ 1 ปี 

นายธวัชชัย กล่าวด้วยว่า การบำบัดนี้เป็นกระบวนการปรึกษาแบบเสริมสร้างแรงจูงใจเป็นการกระตุ้น การทำให้กระจ่างชัด กระตุ้นให้ผู้รับการปรึกษาเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมด้วยตนเอง ไม่ได้เป็นการสอนทักษะการจัดการกับพฤติกรรม ผู้ให้การปรึกษาจะเคารพความเป็นตัวตนและให้อิสระในการเลือกของผู้รับการปรึกษา เพื่อดูว่าผู้ดื่มที่ลดละเลิกแล้ว อารมณ์และสุขภาพดีขึ้นอย่างไร ให้อยู่ได้โดยไม่กลับไปดื่มซ้ำ ซึ่งนักจิตวิทยาจะคอยติดตาม พูดคุย ให้กำลังใจ พร้อมให้คำแนะนำในการปฏิเสธเมื่อมีคนชวนดื่ม พร้อมแนะนำให้รู้สึกมั่นใจมากขึ้นว่าจะสามารถเลิกได้ นอกจากนี้ ในช่วงเทศกาลเข้าพรรษา จะเปิดให้บริการทุกวัน ไม่เว้นวันหยุดราชการ เพื่อรับมือกับจำนวนผู้ติดต่อที่มีแนวโน้มว่าจะเข้ารับคำปรึกษาเพิ่มขึ้น 

ด้าน จุฑามาส ใจโต  นักจิตวิทยาให้คำปรึกษาของศูนย์ฯ เสริมว่า สิ่งสำคัญ คือ ต้องถามถึงเป้าหมายของผู้ที่ต้องการเลิกเหล้าว่า ลดละเลิกเพื่ออะไร อุปสรรคในการเลิกมีอะไรบ้าง รวมถึงสอบถามอาการทางร่างกายที่เกิดขึ้น เพื่อทำแบบประเมิน วางแผนร่วมกันเพื่อให้ถึงเป้าหมาย ซึ่งการปรึกษากับ 1413 จะรับฟังด้วยหัวใจไม่มีการตัดสินว่าผิด เพราะคนที่จะโทรเข้ามาต้องใช้ความกล้า ถ้ารู้สึกว่ายังไม่กล้า ก็สามารถใช้ช่องทางออนไลน์ติดต่อมาสอบถามข้อมูลเบื้องต้นก่อนได้ หรือกรณีคู่สายเต็ม สามารถให้เบอร์ไว้เพื่อติดต่อกลับ ซึ่งนักจิตวิทยาให้คำปรึกษาตั้งแต่ 08.00-20.00 น. ที่ผ่านมา พบว่า ผู้ที่ติดต่อมาขอรับคำปรึกษาจะมีอาชีพหาเช้ากินค่ำ มีความเหน็ดเหนื่อยจากการทำงาน เครียดจากเรื่องครอบครัว หรือมีปัญหาชีวิต ทั้งนี้ สามารถทำแบบทดสอบปัญหาการดื่มของคุณ http://www.1413.in.th/audits/drinkingProblem เพื่อคัดกรองก่อนได้ เช่น อยากดื่มสุราบ่อยแค่ไหน มีอาการทางร่างกายอย่างไร จะประเมินเบื้องต้นได้ว่า อยู่ในระดับเสี่ยงแค่ไหน  

"ในสังคมการทำงาน ส่วนใหญ่เพื่อนร่วมงานจะช่วยแนะนำเมื่อได้กลิ่นเหล้า หรือมีพฤติกรรมที่กระทบต่อการทำงาน ส่วนวิธีการพูดแนะนำให้ผู้ที่ติดเหล้ามาขอรับคำปรึกษา ก่อนอื่นต้องถามสาเหตุก่อนว่า อะไรที่ทำให้ดื่ม ช่วงนี้มีปัญหาอะไรไหม เป็นอย่างไรบ้างตอนนี้ ครอบครัวเป็นยังไง ให้คนดื่มได้รู้ถึงปัญหาว่าเกิดอะไรขึ้น แล้วค่อยสอบถามว่า ได้ไปดื่มเหล้าหรือเปล่า และให้ผู้ที่ดื่มคอยสังเกตตัวเองว่ามีอาการหรือไม่ แล้วค่อย ๆ แนะนำให้เข้ารับคำปรึกษา" จุฑามาส กล่าว

น.ส.พรชนก รักษาเสรี ผู้เลิกเหล้าสำเร็จผ่านกระบวนการ 1413 กล่าวว่า เริ่มดื่มเพราะปัญหาสุขภาพจิต ดื่มทุกคืนดื่มคนเดียว เพราะเชื่อว่าช่วยคลายความทุกข์ความกังวลความเศร้าใจได้ แต่ยิ่งดื่มยิ่งทำให้สุขภาพจิตแย่ เนื่องจากแอลกอฮอล์มีผลต่อสารเคมีในสมอง ทำให้การตัดสินใจแย่ลง และถึงขั้นทำร้ายร่างกายตัวเองจนต้องเข้าโรงพยาบาล จึงเป็นจุดเปลี่ยนที่ทำให้อยากเลิก โดยโทรปรึกษา 1413 เพราะรู้สึกละอายใจที่จะปรึกษาคนรอบข้าง ซึ่งการรับบริการของ 1413 มีความสะดวกให้คำแนะนำการลด ละ เลิกทางโทรศัพท์ด้วยวิธีที่ถูกต้องและมีการติดตามด้วยการโทรมาหาตลอด เป็นระยะ ๆ ซึ่งเหนือความคาดหมายสำหรับการบริการที่ไม่มีค่าใช้จ่าย เหมือนมีคนคอยห่วงใย เป็นความรู้สึกที่ดีมาก ๆ คอยกระตุ้นให้ไม่ลืมความตั้งใจ การเลิกเหล้าทำพร้อมไปกับการรักษาสุขภาพจิตด้วย ทั้งนี้ ขอบคุณเจ้าหน้าที่สายด่วนเลิกเหล้าที่เป็นส่วนสำคัญคอยอยู่เคียงข้าง ทำให้เลิกเหล้าได้สำเร็จ
     
นายดุลยรัตน์ พัฒนิบูลย์ ผู้เลิกเหล้าสำเร็จผ่านกระบวนการ 1413 กล่าวว่า เป็นคนชอบดื่มและสูบบุหรี่จัด ดื่มหนักจนภาพตัด เมาไม่มีสติโวยวายเสียงดัง จนเพื่อนบ้านตำหนิและต้องย้ายบ้าน เกิดปัญหาความสัมพันธ์กับคนในบ้านทะเลาะกับภรรยาเป็นแบบนี้มาหลายปี จนกระทั่งเริ่มมีอาการมือสั่น สมองเบลอ คิดอะไรไม่ออก ยิ่งทำให้ดื่มหนักเพื่อลืมปัญหา จนเกิดจุดเปลี่ยนจากลูกสาวขอให้เลิกดื่ม เพราะกลัวถูกพ่อทำร้าย จึงกลับมาคิดทบทวนสิ่งที่เกิดขึ้น เราทำให้ครอบครัวอับอาย จึงหาที่พึ่งคือ 1413 สายด่วนเลิกเหล้าได้รับการตอบกลับอย่างรวดเร็ว จึงเริ่มกระบวนการเลิกสุราจากวันนั้นถึงวันนี้ เลิกมาได้แล้ว 6 เดือน ด้วยคำแนะนำดี ๆ จากเจ้าหน้าที่ ประกอบกับความตั้งใจเลิกอย่างจริงจังของตัวเรา ทำให้เกิดพลังใจเป็น 2 เท่า

อ่านข่าวที่เกี่ยวข้อง : เปิดตัว “น้องตั้งใจ” ตัวช่วยเลิกเหล้า ลดวันดื่ม-ลดความเสี่ยงโรค

*สามารถกดติดตาม และแชร์ข่าวสำนักข่าว Hfocus ที่ https://www.facebook.com/Hfocus.org