‘ธาราบำบัด’ ฟื้นฟูผู้สูงวัยข้อเข่าเสื่อม แห่งเดียวในไทยที่ รพ.สมเด็จพระสังฆราชฯ ชลบุรี

รพ.สมเด็จพระสังฆราชญาณสังวรเพื่อผู้สูงอายุ จ.ชลบุรี ประสบผลสำเร็จในการใช้ธาราบำบัด บำบัดฟื้นฟูผู้สูงอายุที่ข้อเข่าเสื่อมและมีภาวะอ้วนด้วยโปรแกรมการออกกำลังกายร่วมกับเครื่องมือที่เสริมสร้างกำลังกล้ามเนื้อในน้ำแห่งแรกและแห่งเดียวในประเทศ พบว่าช่วยเพิ่มกำลังกล้ามเนื้อต้นขา ลดอาการปวดเข่าได้ดี เร่งขยายผลใช้ในไทย และอาเซียน เผยขณะนี้คนไทยเป็นโรคข้อเสื่อมมากกว่า 6 ล้านคน อันดับ 1 คือ ข้อเข่า คาดแนวโน้มสูงน่าห่วง พบตั้งแต่วัยหนุ่มสาวจากโรคอ้วน

เมื่อวันที่ 14กันยายน 2558 นพ.ปานเนตร ปางพุฒิพงศ์ รองอธิบดีกรมการแพทย์ นำสื่อมวลชนลงพื้นที่ ดูรูปแบบการใช้ “ธาราบำบัด”ที่ รพ.สมเด็จพระสังฆราชญาณสังวรเพื่อผู้สูงอายุ สังกัดกรมการแพทย์ จ.ชลบุรี เพื่อพัฒนารูปแบบบำบัดฟื้นฟูผู้สูงอายุที่ป่วยข้อเข่าเสื่อมและมีภาวะอ้วน ถ่ายทอดวิชาการลงสู่สถานบริการทั่วประเทศ รองรับการเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุของประเทศ ในโครงการการจัดบริการที่ดีให้ประชาชน (Better Service)

นพ.ปานเนตร กล่าวว่า โรคข้อเสื่อม เป็นโรคที่พบบ่อยที่สุดในคนสูงอายุทุกเชื้อชาติ พบได้ร้อยละ 50 ของผู้สูงอายุอายุ 60 ปีขึ้นไป ข้อมูลล่าสุดในปี 2553 พบคนไทยป่วยโรคข้อเสื่อมกว่า 6 ล้านคน มากที่สุดคือข้อเข่า เนื่องจากเป็นอวัยวะที่แบกรับน้ำหนักตัวโดยตรงซึ่งทำหน้าที่เคลื่อนไหวเกือบตลอดเวลา พบในผู้หญิงมากกว่าชาย 2-3 เท่าตัว คาดว่าผู้ป่วยโรคนี้จะเพิ่มขึ้นมากจากปัญหาโรคอ้วน ผลการวิจัยทั่วโลก ยืนยันตรงกันพบมีความเสี่ยงต่อการเกิดข้อเข่าเสื่อมถึง 1.4 เท่าตัว โดยผู้หญิงเสี่ยง 4.37 เท่าตัว และผู้ชายเสี่ยง 2.7 เท่าตัว ซึ่งขณะนี้ผลสำรวจทั่วประเทศไทยมีคนอ้วนประมาณ 16 ล้านคน มากเป็นอันดับ 2 ในอาเซียน หากไม่เร่งควบคุมน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน คาดว่าในอนาคตจะพบผู้เป็นโรคข้อเข่าเสื่อมตั้งแต่วัยหนุ่มสาว จึงได้มอบหมายให้ รพ.สมเด็จพระสังฆราชญาณสังวรฯ ศึกษาวิจัยรูปแบบการบริการฟื้นสุขภาพที่เหมาะสมสำหรับผู้สูงอายุที่มีปัญหาข้อเสื่อมและมีน้ำหนักตัวมาก เพื่อพัฒนาเทคโนโลยีต้นแบบจัดบริการฟื้นฟูที่เหมาะสม ในการบำบัดอาการปวด ลดน้ำหนักตัว ชะลอความเสื่อมข้อเข่า เพื่อรองรับการจัดบริการในสังคมผู้สูงอายุของประเทศไทย ซึ่งขณะนี้มีผู้สูงอายุถึง 10 ล้านคน

นพ.ศักดิ์ชัย ถิรวิทยาคม ผู้อำนวยการ รพ.สมเด็จพระสังฆราชญานสังวรฯ กล่าวว่า การออกกำลังกายในผู้สูงอายุที่ข้อเข่าเสื่อมและน้ำหนักตัวมากที่ผ่านมายังไม่มีรูปแบบที่เหมาะสม รพ.จึงได้พัฒนาหลักการบำบัดรักษาด้วยน้ำหรือธาราบำบัด (Hydrotherapy) ซึ่งเป็นแห่งแรกที่ได้มีการศึกษา วิจัยและพัฒนารูปแบบการออกกำลังกายในผู้สูงอายุที่มีปัญหาข้อเข่าเสื่อมและมีภาวะอ้วนขึ้น และได้นำมาใช้จนถึงทุกวันนี้ด้วยโปรแกรมการออกกำลังกายร่วมกับเครื่องมือที่เสริมสร้างกำลังกล้ามเนื้อในน้ำ หลักการใช้น้ำบำบัดคือการใช้มวลน้ำอุ้มน้ำหนักตัวแทน และใช้ความอุ่นของน้ำสร้างความสุขสบาย โดยใช้น้ำอุ่น อุณหภูมิ 30-34 องศาเซลเซียส เมื่อน้ำอยู่ในระดับเสมอไหล่ มวลน้ำจะอุ้มพยุงน้ำหนักตัว น้ำหนักตัวจะเหลือเพียงร้อยละ 10 ข้อเข่าไม่ต้องรับน้ำหนักตัวและแรงกระแทก ร่างกายเคลื่อนไหวดีขึ้น ความอุ่นของน้ำจะช่วยกล้ามเนื้อผ่อนคลายได้เกือบทุกส่วน เอื้อให้การเคลื่อนไหวของร่างกายได้มากขึ้น และไม่เจ็บปวด สามารถบริหารกล้ามเนื้อ สร้างความแข็งแรงและทนทานมากขึ้น

ผลการศึกษาวิจัยผู้สูงอายุที่เป็นโรคนี้ จำนวน 40 คน โดยสหวิชาชีพ ประกอบด้วยแพทย์ นักกายภาพบำบัด นักสรีรวิทยาการออกกำลังกาย พยาบาล และนักจิตวิทยาคลินิก ให้ออกกำลังกายในน้ำ เป็นเวลา 8 สัปดาห์ๆ ละ 3 ครั้ง ครั้งละ 40 นาที ผลพบว่า สามารถเพิ่มกำลังกล้ามเนื้อที่แขน หลังและขาแข็งแรงขึ้น ลดอาการปวดของข้อเข่าอย่างได้ผลดี ประชาชนพึงพอใจ ร้อยละ 82 ปัจจุบัน รพ.กำลังพัฒนาหลักสูตรพัฒนาศักยภาพบุคลากรด้านธาราบำบัด ให้ผู้ปฏิบัติงานทางเวชศาสตร์ฟื้นฟูผู้สูงอายุในภูมิภาคอาเซียน และเป็นแหล่งศึกษาดูงาน ถ่ายทอดองค์ความรู้ เวชศาสตร์ฟื้นฟูด้วยเทคนิคนี้ ให้แก่หน่วยงานภาครัฐและเอกชนทั้งในและต่างประเทศ เช่น รพ.แม่ลาว จ.เชียงราย รพ.เจ้าพระยาอภัยภูเบศร์ จ.ปราจีนบุรี และนักวิจัยจากประเทศญี่ปุ่น เป็นต้น รวมทั้งเป็นแหล่งฝึกปฏิบัติแก่นักศึกษาหลักสูตรกายภาพบำบัดทั้งภาคทฤษฎี และภาคปฏิบัติของสถาบันการศึกษาทั้งภาครัฐและเอกชน

ทั้งนี้ รพ.สมเด็จพระสังฆราชญาณสังวรฯ มีขนาด 10 เตียง เปิดบริการคลินิกผู้สูงอายุ ตรวจรักษาโรคแก่ผู้สูงอายุ คลินิกกายภาพบำบัด รักษาฟื้นฟูสุขภาพทางกายภาพบำบัดในผู้ป่วยที่มีปัญหาระบบกระดูกและกล้ามเนื้อ ระบบประสาทและการให้คำปรึกษาปัญหาสุขภาพ จัดโปรแกรมสร้างเสริมสุขภาพ เช่น โปรแกรมชะลอความชรา ตรวจสุขภาพด้วยเครื่องมือพิเศษ ได้แก่ เครื่องวัดองค์ประกอบของร่างกายเครื่องตรวจวัดความหนาแน่นของมวลกระดูกเครื่องตรวจวิเคราะห์การเดินและฝึกการทรงตัว