โควิดสายพันธุ์เดลต้า แค่เดินผ่าน 5 – 10 วินาทีก็มีโอกาสติดเชื้อ จริงหรือไม่ ?

การระบาดของโควิด-19 ระลอกใหม่นี้ ทั้งตัวเลขผู้ป่วยที่ทะลุ New Height ในทุก ๆ วัน และการเข้ามาของสายพันธุ์ใหม่ที่กำลังระบาดอยู่ขณะนี้ ได้สร้างความวิตกกังวลให้กลุ่มประชาชนเป็นวงกว้าง เมื่อวันที่ 21 ก.ค. 64 ชัวร์ก่อนแชร์จัด LIVE สด ชวนคุยในหัวข้อเรื่อง โควิดพันธุ์ใหม่ แค่หายใจก็ติดแล้ว จริงหรือ? โดย รศ.นพ.นิธิพัฒน์ เจียรกุล นายกสมาคมอุรเวชช์แห่งประเทศไทย ในพระราชูปถัมภ์ โรงพยาบาลศิริราช ซึ่งเป็นบุคลกรด้านหน้าที่รับมือและพบเจอกับปัญดังกล่าวโดยตรง ได้ให้คำตอบประเด็นดังกล่าว 

เริ่มที่หัวข้อแรก ที่หลายคนกำลังสนใจและมีการแชร์ต่อ เรื่องเชื้อกลายพันธุ์ “เดลต้า” สังเกตจากตัวเลขที่เพิ่มขึ้นทุกวัน จึงทำให้เชื้อตัวนี้จะนำมาสู่อันตรายที่มากขึ้นโดยเฉพาะเรื่องปอด รศ.นพ.นิธิพัฒน์ กล่าวว่า ในแง่ของความรุนแรง คือ ทำให้ปอดอักเสบมากกว่าสายพันธุ์อัลฟ่าหรือสายพันธุ์อื่น ๆ อาจจะมีเท่ากันก็ได้ ซึ่งต้องรอตัวเลขยืนยันอีกที แต่ที่พบแน่ ๆ คือ เดลต้าลงปอดเร็วขึ้น และเนื่องจากมันทำให้เกิดปอดอักเสบเร็ว มันอาจจะนำไปสู่ภาวะปอดอักเสบรุนแรงหรือเพิ่มอัตราเสียชีวิตได้ง่ายขึ้นถ้าคนไข้มาถึงโรงพยาบาลช้า

เดิมทีผู้ที่ติดเชื้อจะต้องรอเข้าโรงพยาบาลประมาณ 3 – 5 วัน กว่าจะเกิดภาวะปอดอักเสบ แต่ตอนนี้เมื่อตรวจพบเชื้อต้องรีบเข้ารับการรักษาก่อนเชื้อจะลงปอด เนื่องจากว่าปริมาณผู้ป่วยเยอะมากจนล้นการดูแล และการคัดแยกระดับความรุนแรงของอาการตามคิวรักษาทำได้ยากลำบาก รวมถึงไม่พร้อมของทั้งโรงพยาบาลหรือผู้ป่วยเอง จึงทำให้มีความเป็นไปได้ที่จะเกิดความสูญเสียมีมากว่าสายพันธุ์อื่น และเป็นสาเหตุที่ทำให้ยอดผู้ป่วยปอดอักเสบรุนแรงไม่ยอมลดลงเสียที

หัวข้อที่สอง สายพันธุ์เดลต้า ลอยในอากาศได้นานกว่าสายพันธุ์อื่น และแค่เดินผ่านกัน 5 – 10 วินาทีก็มีโอกาสติดได้แล้ว

รศ.นพ.นิธิพัฒน์ แจงว่า การกล่าวอ้างว่ามันเป็นเหมือนกับ Airborne (ลอยในอากาศ) ติดผ่านละอองฝอยมากกว่าละอองเสมหะขนาดใหญ่นั้น ไม่ถูกต้อง เพราะ คุณสมบัติของเดลต้าไม่ต่างจากเชื้อไวรัสโคโรน่า 2019 สายพันธุ์อื่น เชื้อมันเหมือนกันหมด คือ ขนาดของมันอยู่ที่ประมาณ 0.66 – 0.12 ไมครอน เปรียบเทียบแล้วก็ประมาณ 100 เท่าของขนาดเส้นผมมนุษย์ และเชื้อไวรัสนี้จะติดต่อผ่านสารคัดหลั่งบางอย่างของร่างกาย เช่น น้ำมูก น้ำลาย เป็นต้น 

ส่วนประเด็นเดินผ่านกันแค่ 5 – 10 วินาทีก็มีโอกาสติดได้แล้ว ก็ไม่ถูกต้องเช่นกัน เพราะอย่างน้อยต้องมีปฏิสัมพันธ์ เช่น พูดคุยในระยะใกล้โดยไม่ป้องกันเป็นอย่างน้อย 5 นาที หรือสัมผัสและใช้ของร่วมกันจึงเพิ่มโอกาสติด
อย่างไรก็ตามแนะนำว่าให้เว้นระยะห่าง หมั่นล้างมือ เมื่อกลับจากออกไปข้างนอกบ้านให้ถอดหน้ากากอนามัยทิ้งทันที และอาบน้ำเปลี่ยนเสื้อผ้า

สรุปได้ว่า สายพันธุ์เดลต้าไม่ได้ติดง่ายแค่ผ่านทางเดินหายใจมากกว่าสายพันธุ์อื่น ยังคงติดต่อผ่านทางสายคัดหลั่งเหมือนเดิม

ด้านปัจจัยที่ทำให้สายพันธุ์เดลต้า ลงปอดได้เร็วกว่าเดิม ได้จากการสังเกตุในระยะเริ่มต้นที่พบเห็นและตอนนี้มีข้อมูลออกมายืนยันของแพทย์ซึ่งส่วนใหญ่เป็นไปในทางเดียวกัน เพียงแต่ว่ายังไม่ข้อมูลเชิงวิทยาศาสตร์ที่ชัดเจนทั้งในสัตว์ทดลองหรือมนุษย์ที่มีประวัติว่าเพิ่งได้รับเชื้อตัวนี้ไปพร้อม ๆ กัน ส่วนทำไมถึงเกิดขึ้นได้เร็วกว่า ทางแพทย์เองก็ยังไม่เข้าใจทั้งหมด หากให้สันนิฐานก็คงเป็นเรื่องของการเล็ดลอดของระบบภูมิคุ้มกันลงไปในส่วนล่างได้ดีกว่า 2 เท่า เมื่อนำไปเปรียบกับเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่กับไวรัสไข้หวัดทั่ว ๆ ไป

ในส่วนของประเด็นสุดท้ายพูดถึงเรื่องที่คนแชร์ต่อว่า หน้ากากอนามัยผ้าเลิกใส่ได้แล้วมันเอาไม่อยู่ ทาง รศ.นพ.นิธิพัฒน์ ก็ได้ให้ข้อมูลว่า ขึ้นอยู่กับคุณสมบัติของผ้าและในความเป็นจริงหน้ากากอนามัยผ้า โดยเฉพาะคุณสมบัติที่เป็นเส้นใยธรรมชาติไม่ได้รับแนะนำให้สวมใส่อยู่แล้วตั้งแต่การเกิดฝุ่น PM 2.5 เพราะเส้นใยธรรมชาติมีช่องว่างอยู่ระยะประมาณ 0.5 – 0.8 ไมครอน ซึ่งไวรัสในละอองฝอยมีโอกาสเล็ดลอดเข้าไปได้ การเลือกใช้หน้ากากที่เป็นผ้าใยสังเคราะห์ที่ผ่านมาตรฐานกรองฝุ่น PM 2.5 จะมีประโยชน์ในการใช้งานมากกว่า

ทั้งนี้หน้ากากผ้ามีข้อเสีย คือ เวลามันชื้นคุณสมบัติในการกรองจะด้อยลงไม่เหมือนหน้ากากอนามัยที่ตัวดูดซับความชื้นอยู่ข้างใน รวมทั้งหน้ากากผ้าไม่สามารถกระชับกับรูปหน้าได้ดีมากพออีกด้วย 

ส่วนประเด็นที่ว่าสรุปแล้วเราต้องสวมใส่หน้ากากกี่ชั้นถึงจะดีที่สุด เนื่องจากมีการแชร์สูตรใส่หน้ากากอย่างหลากหลายดังนี้ หน้ากากอนามัยอยู่ชั้นใน – หน้ากากผ้าอยู่ชั้นนอก กับ หน้ากากผ้าอยู่ชั้นใน – หน้ากากอนามัยอยู่ชั้นนอก รศ.นพ.นิธิพัฒน์ ชี้แจงว่า ทั้งสองสูตรนี้ยังไม่ข้อมูลพิสูจน์เปรียบเทียบอย่างชัดเจน หากต้องการคำแนะนำ ควรจะใส่หน้ากากอนามัยอยู่ชั้นนอก เนื่องจากมันมีตัวที่มีคุณสมบัติสะท้อนน้ำอยู่ อย่างไรก็ตามแนะนำให้ใส่หน้ากากอนามัยที่ได้มาตรฐานชั้นเดียวจะดีกว่ามาก เพราะเวลาที่เราพูดหรือขยับตัวการใส่สองชั้นจะทำใหเกิดการเลื่อนของหน้ากากทำให้เกิดช่องว่าง ซึ่งเป็นการเปิดจุดอ่อนให้เราง่ายขึ้น 

สูตรที่บอกว่าให้ใส่หน้ากากอนามัย  2 ชั้น หากน้ำข้อมูลอ้างอิงจากตอน PM 2.5 สูตรนี้ได้ทำการทดลองในสภาพนิ่ง กล่าวคือ เอาหน้ากากมาอุดรูที่พ่นควันออกมาแล้ววัดว่าควันผ่านออกไปอีกด้านนึงมากน้อยแค่ไหน ในความเป็นจริงต้องทดสอบในสภาพที่มีการเคลื่อนไหวกิจวัตรประจำวันของมนุษยน์ร่วมด้วย ซึ่งยังไม่มีข้อมูลการศึกษา