อย่าซื้อ “ชุดตรวจโควิด Rapid Test” มาตรวจเอง เหตุ “ไม่แม่นยำ-เสียเงินฟรี” อาจทำให้การระบาดรุนแรงขึ้น

สมาคมเทคนิคการแพทย์แห่งประเทศไทยฯ ออกแถลงการณ์ จวกเว็บไซต์ลักลอบขาย - เผยแพร่คลิปเจาะเลือด ตรวจหาเชื้อ Covid-19 ด้วยตนเองที่บ้าน “หมอแล็บแพนด้า” ชวนส่งข้อมูลเอาผิดนักค้าออนไลน์ เสี่ยงแปลผลผิดพลาดทำให้การแพร่ระบาดขยายวงกว้างมากขึ้น

สถานการณ์แพร่ระบาดโรคโควิด-19 ที่กำลังขยายวงกว้างในขณะนี้ ได้สร้างความกังวลต่อคนทั่วโลก รวมถึงในบ้านเราที่ตอนนี้มีผู้ป่วยเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง ด้วยข้อจำกัดด้านทรัพยากรสาธารณสุข การตรวจคัดกรองผู้ติดเชื้อจึงต้องปฏิบัติตามหลักเกณฑ์ ทำให้ประชาชนบางส่วนหันไปซื้อ ชุดตรวจ Rapid Test ที่ลักลอบขายออนไลน์ เสี่ยงต่อการแปลผลที่ผิดพลาด ซึ่งอาจทำให้การระบาดรุนแรงยิ่งขึ้น ประกอบกับล่าสุดชุดตรวจที่นำเข้าจากประเทศจีน จากบริษัท Shenzhen Bioeasy Biotechnology ได้รับการยืนยันว่าไม่ได้มาตรฐาน โดยมีอัตราความแม่นยำไม่ถึง 30%

ภายหลังปรากฎเป็นข่าวว่ามีประชาชน หาซื้อชุดตรวจจากโลกออนไลน์มาตรวจเอง นพ.โอภาส การย์กวินพงศ์ อธิบดีกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ ได้ย้ำเตือนถึงสาเหตุที่ไม่ควรซื้อ “ชุดตรวจโควิด Rapid Test” มาตรวจเอง ระบุว่า “การตรวจต้องดำเนินการโดยผู้เชี่ยวชาญเท่านั้น ประชาชนไม่ควรซื้อมาตรวจด้วยตัวเอง เพราะอาจสับสนและแปลผลไม่ถูกต้อง ขณะเดียวกันการตรวจด้วย Rapid Test ก็มีเงื่อนไขสำคัญ เกี่ยวกับระยะหลังการรับเชื้อด้วย”

ขณะที่ สมาคมเทคนิคการแพทย์แห่งประเทศไทย ในพระอุปถัมภ์พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ ออกแถลงการณ์ เรื่อง “การตรวจหาเชื้อโควิด-19 ด้วยตนเองที่บ้าน” ระบุว่า สืบเนื่องจากการแพร่ระบาดอย่างรวดเร็วของ Covid-19 ทั้งในประเทศไทยและทั่วโลก เป็นผลให้เกิดความตื่นตระหนกต่อสถานการณ์ มีจำนวนผู้ติดเชื้อทั้งที่มีอาการหนัก อาการน้อย และไม่มีอาการ ผู้ที่อยู่ในกลุ่มเสี่ยงเข้าข่ายต้องกักตัวเพื่อสังเกตอาการ ตลอดจนประชาชน

ทั่วไปที่ต้องอยู่บ้านตามนโยบายของรัฐบาล ส่งผลให้เกิดเป็นกระแสความต้องการตรวจวินิจฉัยเชื้อ Covid-19 อย่างกว้างขวาง แต่เนื่องจากการตรวจวินิจฉัยโดยวิธีมาตรฐาน ด้วยการตรวจหาสารพันธุกรรมของเชื้อ มีขั้นตอนการตรวจที่ชับซ้อนและราคาแพง ใช้เวลานานและทำได้ในวงจำกัด

จึงได้มีการพัฒนาชุดตรวจแบบรวดเร็วขึ้น โดยอาศัยการตรวจหาภูมิคุ้มกันต่อตัวเชื้อ ที่ร่างกายสร้างขึ้นและอาจ

ตรวจพบได้ในเลือด เป็นการตรวจโดยใช้เลือดเพียง 1-2 หยดอ่านผลได้ทันที และมีราคาถูกกว่าวิธีมาตรฐาน อย่างไรก็ตาม เนื่องจากการตรวจดังกล่าวมีข้อจำกัดหลายประการ นั่นคือความถูกต้องแม่นยำ ความไว ความจำเพาะ วิธีการแปลผลและคำแนะนำที่เกี่ยวข้อง จึงจำเป็นต้องดำเนินการตรวจและแปลผลการตรวจโดยผู้เชี่ยวชาญเท่านั้น ไม่แนะนำให้ใช้ได้โดยทั่วไป

ขณะนี้มีผู้ฉวยโอกาสจากวิกฤติ บนความทุกข์ยากของประชาชน ได้เผยแพร่คลิปวีดีโอผ่านสื่อโซเชียล เสนอขายและแสดงวิธีการตรวจหาเชื้อ Covid-19 ด้วยตนเองที่บ้าน สมาคมทคนิคการแพทย์แห่งประเทศไทยฯ ในฐานะที่เกี่ยวข้องกับวิชาชีพการตรวจวินิจฉัยทางห้องปฏิบัติการ และเกี่ยวข้องกับเรื่องนี้โดยตรง ใคร่ขอเรียนชี้แจงให้ทราบว่า สมาคมฯ ไม่เห็นด้วยและไม่สนับสนุนการตรวจหาเชื้อด้วยตนเองที่บ้านไม่ว่าจะใช้ชุดตรวจใดๆ โดยเฉพาะชุดตรวจที่เสนอขายผ่านทางโซเชียล อาจจะมีคุณภาพไม่ดีพอหรืออาจยังไม่ได้รับการรับรอง เข้าข่ายเป็นการหลอกลวงประชาชน

โดยแถลงการณ์ฉบับดังกล่าวเน้นย้ำด้วยว่า “วิธีการตรวจที่ไม่ถูกต้อง ทำให้ผลการตรวจผิดพลาดได้ง่าย คำแนะนำในการแปลผลที่ไม่ถูกต้องตามหลักวิชาการ จะทำให้เกิดผลเสียตามมาอย่างมากมาย นอกจากนี้ การเจาะเลือดตนเองที่บ้าน ยังเปิดโอกาสให้มีการแพร่เชื้อ Covid-19 รวมทั้งเชื้อโรคอื่นที่สามารถติคต่อทางเลือดได้ เช่น โรคเอดส์ และไวรัสตับอักเสบ ให้แพร่กระจายสู่ชุมชนได้อย่างรวดเร็ว การตรวจเลือดหาเชื้อจำเป็นต้องทำในห้องปฏิบัติการ ที่มีระบบการควบคุม การแพร่กระจายของเชื้อโรคอย่างดี มีระบบที่แน่นหนา และต้องดำเนินการโดยนักเทกนิคการแพทย์ที่มีความเชี่ยวชาญเฉพาะ”

ด้าน ทนพ.ภาคภูมิ เดชหัสดิน หรือ “หมอแล็บแพนด้า” เสริมว่า ประชาชนไม่ควรซื้อมาตรวจเองที่บ้าน เพราะนอกจากจะต้องเสียเงินแล้ว ชุดตรวจที่แปลผลผิดพลาดอาจทำให้การแพร่ระบาดขยายวงกว้างมากขึ้น พร้อมให้ข้อมูลเสริมว่า มีการขายชุดตรวจทางการแพทย์อย่างโจ๋งครึ่มในโลกออนไลน์ ซึ่งผิดกฎหมายเพราะอุปกรณ์เหล่านี้ ไม่สามารถโพสต์ขายได้ทั่วไปตามเว็บไซต์ ที่สำคัญมีการขายตัดราคาอย่างกับขายเสื้อผ้า อย่าบอกว่าท่านสำรวจแล้วไม่พบคนขาย ขณะเดียวกันชุดตรวจโควิดพวกนี้ ต้องตรวจในสถานพยาบาล หรือคลินิกเทคนิคการแพทย์ ไม่ใช่ใครก็ได้ซื้อมาเจาะตรวจเอง และผลการตรวจก็ไม่ร้อยเปอร์เซ็นต์ ยกตัวอย่างบางคนเป็นโควิด-19 แต่ตรวจออกมาแล้วไม่เป็นโรคก็มี พอคิดว่าตัวเองปลอดภัยก็อาจทำตัวตามปกติ เอาเชื้อไปติดคนอื่นต่อได้ หรือบางคนไม่เป็นแต่ชุดตรวจพวกนี้อาจจะบอกว่าเป็นโรคก็ได้ พากันแห่ไปโรงพยาบาลมั่วไปหมด ใครพบเห็นการขายของพวกนี้ หรือพบเจอคลิปการเจาะเลือดกันเอง สามารถส่งข้อมูลมาให้ตนได้จะได้เอาไปโชว์ อย่างไรก็ตาม ต่อให้ สธ. ประกาศว่าชุดตรวจนี้ผ่านการประเมินแล้ว ก็ไม่ได้หมายความว่ายายสมศรีที่ขายของอยู่ตลาดวัดยายร่ม จะหาซื้อมาเจาะเองแปลผลเองได้ เพราะไม่ได้จบเทคนิคการแพทย์