สธ.ลงนาม ม.ขอนแก่น กำจัดโรคพยาธิใบไม้ตับ-มะเร็งท่อน้ำดี ลบสถิติป่วย-ตายสูงสุดในโลก

สธ.ลงนามความร่วมมือกับ ม.ขอนแก่น กำจัดปัญหาโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ถวายเป็นพระราชกุศลฯ ตั้งเป้าปี 2568 คนไทยติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับน้อยกว่า 6 แสนราย อัตราการเสียชีวิตลงร้อยละ 50 ด้วยมาตรการ ปลาปลอดพยาธิ คนปลอดพยาธิ คัดกรองมะเร็งท่อน้ำดีด้วยเครื่องอัลตร้าซาวด์ การส่งต่อและการรักษา การจัดทำฐานข้อมูล การวิจัย ให้ความรู้ประชาชน

วันที่ 2 ส.ค.59 ที่โรงแรมพูลแมน จ.ขอนแก่น นพ.โสภณ เมฆธน ปลัดกระทรวงสาธารณสุข ลงนามความร่วมมือกับมหาวิทยาลัยขอนแก่น ในโครงการกำจัดปัญหาโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ถวายเป็นพระราชกุศลแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จขึ้นครองราชย์ครบ 70 ปี ในปี 2559 พร้อมทั้งสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถจะทรงเจริญพระชนมพรรษา 84 พรรษา ตลอดจนในปี 2560 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะทรงเจริญพระชนมพรรษา 90 พรรษา

นพ.โสภณ ให้สัมภาษณ์ว่า โรคมะเร็งเป็นปัญหาสาธารณสุขของประเทศ เป็นสาเหตุการเสียชีวิตลำดับต้นๆ ของคนไทย โดยเฉพาะมะเร็งตับ มะเร็งท่อน้ำดี ในแต่ละปีมีคนไทยป่วยและเสียชีวิตจากโรคนี้ประมาณ 20,000 คน ซึ่งสูงที่สุดในโลก ผู้ป่วยส่วนใหญ่เป็นผู้ชายวัยทำงาน เมื่อตรวจพบแล้วมักเสียชีวิตภายใน 1 ปี ทำให้ครอบครัวประสบปัญหาขาดผู้นำครอบครัว เกิดปัญหาสังคมตามมา

สาเหตุสำคัญอย่างหนึ่งของการป่วยเป็นมะเร็งท่อน้ำดี คือพฤติกรรมการบริโภคปลาน้ำจืดมีเกล็ดแบบดิบๆ สุกๆ ทำให้เกิดโรคพยาธิใบไม้ตับ จากการสำรวจหลายครั้ง พบคนไทยอย่างน้อยร้อยละ 10 หรือประมาณ 6 ล้านคนเป็นโรคนี้ ทำให้เสี่ยงจะเป็นมะเร็งท่อน้ำดีในอนาคต โดยเฉพาะในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ บางส่วนของภาคเหนือ ภาคกลาง ที่มีประชากรกลุ่มเสี่ยงสูง

กระทรวงสาธารณสุขร่วมกับภาคีเครือข่าย ทั้งภาครัฐ เอกชนและประชาสังคม ผลักดันให้ปัญหาพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี เป็นวาระประเทศ โดยจัดทำแผนยุทธศาสตร์และแผนปฏิบัติการทศวรรษกำจัดพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี พ.ศ. 2559-2568 มีเป้าหมายใน 10 ปีข้างหน้า คนไทยจะติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับน้อยกว่า 6 แสนราย กลุ่มเสี่ยงมะเร็งท่อน้ำดีได้รับการคัดกรองและรักษา ลดอัตราการเสียชีวิตลงร้อยละ 50 จาก 40 ต่อแสนประชากร เหลือ 20 ต่อแสนประชากร ด้วย 5 มาตรการ คือ 1.ปลาปลอดพยาธิ 2.คนปลอดพยาธิ 3.การคัดกรองมะเร็งท่อน้ำดีด้วยเครื่องอัลตร้าซาวด์ 4.การส่งต่อและการรักษาหวังผลรักษาหายขาด การรักษาแบบประคับประคอง และ5.ระบบสนับสนุน อาทิ การจัดทำฐานข้อมูล การวิจัย ให้ความรู้ประชาชน เป็นต้น

สำหรับความร่วมมือครั้งนี้ จะดำเนินการในหน่วยบริการทุกระดับในพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

โดยระดับปฐมภูมิให้ รพ.สต.ตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับในประชาชนอายุ 15 ปีขึ้นไป ส่งต่อประชาชนที่อายุ 40 ปีขึ้นไป ที่มีประวัติเสี่ยงไปโรงพยาบาลชุมชนเพื่อคัดกรองมะเร็งท่อน้ำดี ให้การรักษาด้วยยาถ่ายพยาธิ ติดตามผู้ติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับทุกรายให้มีการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมป้องกันการติดเชื้อซ้ำ ลงข้อมูลผู้ติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับ การรักษา และผลการตรวจ พยาธิในปลา สุนัขและแมว ในฐานข้อมูลอีสาน โคฮอร์ท (Isan-cohort) ระดับทุติยภูมิ ให้โรงพยาบาลชุมชนคัดกรองกลุ่มเสี่ยงด้วยอัลตร้าซาวด์ ส่งรักษาต่อในกรณีพบว่าสงสัยเป็นมะเร็งท่อน้ำดีไปโรงพยาบาลที่มีศักยภาพในการรักษาและโรงพยาบาลศรีนครินทร์ และลงข้อมูลในฐานข้อมูล อีสาน โคฮอร์ท

ส่วนระดับตติยภูมิให้โรงพยาบาลที่มีศักยภาพในการรักษาและโรงพยาบาลศรีนครินทร์  ที่ได้รับการส่งต่อตรวจเพื่อยืนยันผลการวินิจฉัย รักษาด้วยการผ่าตัดและยาเคมีบำบัด ฝึกอบรมทีมผ่าตัด รวมทั้งให้คำปรึกษาทางเว็บไซต์ และการลงข้อมูลในฐานข้อมูลอีสาน โคฮอร์ท