แคดเมี่ยม อีกมหันตภัยร้ายจากถ่านหิน(สะอาด)

แคดเมี่ยมเป็นโลหะหนักที่อยู่ในถ่านหิน เมื่อนำถ่านหินมาใช้เป็นเชื้อเพลิงโดยการเผา แคดเมี่ยมจะกระจายสู่อากาศ และโดนฝนชะลงสู่แหล่งน้ำ เข้าสู่ร่างกายโดยการหายใจ และกินอาหารที่ปนเปื้อนแคดเมี่ยม

ผลกระทบสุขภาพ

·        การหายใจ จะเกิดโรคเกี่ยวกับหลอดลมและระบบทางเดินหายใจ มะเร็งปอด

·        กินอาหารที่ปนเปื้อนแคดเมียม จะเกิดนิ่วในทางเดินปัสสาวะ โรคไตวาย โรคกระดูกพรุน

เหตุการณ์การปนเปื้อนแคดเมี่ยมในพื้นที่ลุ่มน้ำแม่ตาว อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก

พื้นที่ลุ่มน้ำแม่ตาว อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก เป็นพื้นที่หนึ่งที่ได้รับผลกระทบจากการปนเปื้อนแคดเมี่ยมในแหล่งน้ำ เนื่องจากต้นน้ำแม่ตาวเป็นที่ตั้งของเหมืองแร่สังกะสี (แคดเมี่ยมอยู่ในแร่สังกะสี) และไหลลงลำน้ำแม่ตาว ซึ่งประชาชนในพื้นที่นำมาใช้ทำนา ปลูกผักและอุปโภคบริโภค ทำให้แคดเมี่ยมปนเปื้อนสู่เมล็ดข้าว และพืชผัก

ผลกระทบที่ประชาชนได้รับ: พบว่าคนที่กินข้าวที่ปลูกในพื้นที่ปนเปื้อนแคดเมี่ยม มีแคดเมี่ยมในปัสสาวะสูงกว่าคนที่ไม่ได้กินข้าวที่ปลูกในพื้นที่ ทำให้เกิดภาวะไตเสื่อม และเป็นโรคไตในที่สุด เมื่อไตเสื่อม ทำให้ระบบการดูดซึมแคลเซียมของร่างกายผิดปกติ นำไปสู่การเกิดโรคกระดูกพรุน เป็นความเจ็บป่วยเรื้อรังทำให้ร่างกายทรุดโทรมและไม่มียาที่จะรักษา

อีกทั้งผืนดินที่ปนเปื้อนแคดเมียมที่แม่ตาว ทำให้ชาวนาที่แม่ตาวต้องหยุดการทำนาไปในที่สุดเพราะข้าวและผักที่ปนเปื้อนแคดเมี่ยม ขายไม่ได้ หรือขายได้แต่ถูกกดราคา อีกทั้งชาวบ้านยังต้องซื้อข้าวและผักที่ปลูกนอกพื้นที่ปนเปื้อนมากินทั้งๆที่เดิมเคยพึ่งตนเองได้

สำหรับโรงไฟฟ้าถ่านหินเทพา จังหวัดสงขลานั้น การปนเปื้อนแคดเมี่ยมเป็นอีกโจทย์ที่น่ากังวล  

ปริมาณแคดเมี่ยมนำเข้าจากถ่านหินจากอินโดนีเซียนั้น มีปริมาณสูงสุดตามที่ระบุในรายงานร่าง EHIA คือ 1 mg/kg เมื่อคำนวนจากปริมาณถ่านหินต่อวันที่ใช้ซึ่งเท่ากับ 23 ล้านกิโลกรัม ดังนั้นจะมีแคดเมี่ยมถูกนำเข้าสู่พื้นที่วันละ 23 กิโลกรัม หรือปีละ 8,395 กิโลกรัม หากคำนวณตลอดอายุโรงไฟฟ้าถ่านหิน 40 ปี จะมีการนำเข้าแคดเมียมในพื้นที่ถึง 335,800 กิโลกรัม แน่นอนว่ามวลสารไม่หายไปไหน กลวิธีการกำจัดแคดเมียมออกไม่ให้ปนเปื้อนในบรรยากาศนั้นจัดการได้จริงหรือหรือจัดการได้มากน้อยเพียงใด เป็นคำถามที่สร้างความกังวลอย่างยิ่งต่อหายนะทางสุขภาพที่จะมาสู่คนในชุมชน

ในรายงานร่าง EHIA ยังไม่มีความชัดเจนว่ามวลแคดเมียมที่นำเข้าทั้งหมด เมื่อถ่านหินถูกเผาแล้ว แคดเมี่ยมจะปะปนไปในอากาศร้อนที่ระบายสู่ปล่องในสัดส่วนเท่าใด เหลือติดไปกับเถ้าลอยหรือเถ้าหนักจำนวนเท่าใด เถ้าเหล่านั้นหากผังกลบไว้จะสร้างมลพิษสู่ดินสู่น้ำหรือไม่ การบำบัดด้วย ACI หรือการฉีดผงถ่านเข้าไปดูดจับนั้นสามารถดูดซึมแคดเมียมได้มากน้อยเพียงใด การบำบัดก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์ด้วยวิธีให้อากาศร้อนนั้นผ่านน้ำทะเลจะทำให้แคดเมียมปนเปื้อนไปกับน้ำทะเลแค่ไหน ละอองของแคดเมียมสามารถลอยไปได้ไกลเพียงใด  รวมทั้งมีการวัดวิเคราะห์ปริมาณแคดเมียมสะสมในคนในสัตว์ทะเลหรือพืชพันธุ์ในพื้นที่หรือไม่อย่างไร คำถามเหล่านี้ล้วนไม่มีคำตอบในร่าง EHIA ฉบับ ค.3 ที่กำลังจะมีการรับฟังความเห็นแต่อย่างใด

โรงไฟฟ้าถ่านหินเทพาจะเปลี่ยนอำเภอเทพาที่มีโรงงานอุตสาหกรรมน้อยที่สุดในจังหวัดสงขลา ซึ่งมีธรรมชาติที่ยังใสสะอาดบริสุทธิ์ ให้เป็นพื้นที่ปนเปื้อนขนาดใหญ่ที่สุดแห่งใหม่ของประเทศไทย  คนเทพาคงไม่อยากเป็นเหมือนคนแม่ตาวที่ต้องอยู่กับแคดเมี่ยมอย่างจำใจ

ภาพแสดงวงจรของแคดเมียม ที่ปะปนในควันจากปากปล่อง จะตกสู่ผืนดินในที่สุด ปนเปื้อนทั้งบนบกและในทะเล แคดเมียมบางส่วนที่จะจมสู่ใต้ทะเลถูกสัตว์หน้าดินกิน ห่วงโซ่อาหารที่ปนเปื้อนแคดเมียม จะผ่านกุ้งหอยมาสู่ปลาเล็ก สู่ปลาใหญ่ และสู่มนุษย์ในที่สุด สุดท้ายปลาในอ่าวจะนะ-เทพา-ปัตตานี ก็คงห้ามบริโภคเช่นเดียวกับข้าวแห่งลุ่มน้ำแม่ตาว

ผู้เขียน : นิสารัตน์ สงประเสริฐ นักวิชาการด้านสุขภาพที่ศึกษาวิจัยปัญหาแคดเมียมในลุ่มน้ำแม่ตาว